Türklerin
eline geçtikten sonra Bolvadin'e Yazır, Avşar, Karkın, Çepni boyları
gelip yerleşmişlerdir. Daha sonra aşiretlerin iskanları sırasında
çeşitli aşiretler, cemaatler yerleştirilmiştir. Bugünkü Bolvadin ve
civarındaki halkın kökleri bu aşiretlere dayanır.
Bolvadin
merkezinde Yazır, Peçenek, Karkın ve Çerkez aşiretleri etkindir. Daha
sonra Sarıkeçili, Karakeçili ve Tekeli Yörükleri gelmişlerdir. Civarda
ise Morcaali Türkmenleri (Kemerkaya), Oğuz Türkleri (Çay), Karabağ
Türkmenleri (Büyükkarabağ, Ortakarabağ, Derekarabağ), Tabanlı
Türkmenleri (Kurucaova Köyü), Selçuklu Yörükleri (Dişli Kasabası), Avşar
Yörükleri (Özburun Kasabası), Karakeçili Yörükleri (Yörükkaracaören ve
civarı) yerleşmiştir.
Bolvadin
Selçuklular zamanında "Karahisar-ı Devle" ismiyle anılan Afyon'a bağlı
10 kadılıktan birisi olup yeniden imar edilmiştir. Bu devirde 11
nahiyesi (Han, Bayat, Musluca, Göçmen Akviranı, Nevahi-i Barkınlı,
İshaklu, Çay, Karamık, Şuhut, Karaadilli, Çölabat), 326 köyü, 11
mahallesi vardı. Büyük bir ticaret merkeziydi. Selçuklular'dan günümüze
kadar yalnızca Alaca Camii ulaşmıştır. Alaca Çeşmesi ve Ali Efendi
Camisi'nin yalnız kitabeleri ulaşabilmiştir. Mevlana'nın oğlu Sultan
Veled, Afyon'u ziyareti sırasında "Bolvadin Mevlevihanesi"ni açmıştır.
Anadolu beylikleri dönemi [değiştir]
Bolvadin,
Selçuklular yıkıldıktan sonra Eşrefoğulları, Sahipataoğulları ve
Karamanlılar'ın eline geçmiştir. Bu devirde Eşrefoğlu Külliyesi ve
Erkmenhisarı Camii yapıldı. Bu eserleriden günümüze Eşrefoğlu Camisi'nin
kitabesi ve Erkmenhisarı Camisi'nin minaresi (Kırık Minare)
gelebilmiştir.
Osmanlı dönemi [değiştir]
Bolvadin,
Sultan I. Murat zamanında Osmanlı topraklarına katıldı. Osmanlı
döneminde, önceleri Germiyan vilayetine (Kütahya), 1839'dan sonra
Hüdavendigar vilayetine (Bursa) bağlı kaza merkezi oldu. 1850 yılında
Muhassılığa yükseldi. Karahisar-ı Sahip Sancağı (Afyon) iki Muhassılığa
ayrılmıştır:
1.
Karahisar-ı Sahip Muhassılığı: Merkez Afyon, Sandıklı, Sincanlı
,Dinar(bu dönemde Denizlinin Çal ve Çivril ilçeleri Geyikler isminde
olan Dinara baglıdır )
2.
Bolvadin Muhassılığı: Merkez Bolvadin, Han, Bayat, Musluca (Emirdağ),
Nevahid-i Barçınlı (Kemerkaya), İshaklı (Sultandağı), Karamık, Çay,
Şuhut, Karaadilli, Çölabat kazaları
Büyük
bir kültür merkezi olan Bolvadin'de ticari hayat ve sanat çok
gelişmiştir. 1831 yılında yapılan nüfus sayımındaki istatistiklere göre
150 çeşit meslek grubu vardır. Ziraat Bankası 22. şubesini 1873 yılında
Bolvadin'de açmıştır. Bunu takiben Osmanlı Bankası ve Akşehir Bankası da
şube açmışlardır. Daha sonra Bolvadinliler 1 Haziran 1914 yılında,
Osmanlı Döneminin ilk özel bankalarından olan "Bolvadin İktisadi Osmani
Bankası"nı kurmuştur.
Kültür
hayatını temsil eden medreselere, tekkelere, ahi kuruluşlarına
Selçuklular zamanında raslanır. Bu teşkilatlar Osmanlı zamanında
gelişmiştir. Nakşibendi, Kadri, Rufai ve Şazeli tarikatlarının merkezi
olmuştur. Arşivlerdeki vesikalara göre 14 tekke vardır. 1924 yılında
medreselerin kaldırıldığı tarihte, 28 tane medrese bulunuyordu. Aynı
tarihte Afyon'da 19, Sandıklı'da 6, Aziziye (Emirdağ)'de 1 medrese
vardı. 1839'dan sonra medreselerin yanı sıra kurulan okullardan
Bolvadin'de 7 ibtidaiye (ilkokul), 1 rüştiye (ortaokul) vardır. Ayrıca
63 tane sıbyan (mahalle mektebi) bulunuyordu.
Kurtuluş Savaşı [değiştir]
Bolvadin,
Kurtuluş Savaşında stratejik yönden önemli bir merkez olmuştur. Birinci
ve İkinci Ordu Bolvadin'de kurulmuştur. Cemal Kutay’ın
değerlendirmesine göre Mehmet Fahrettin Koçak, “az faniye nasip olacak
bir şerefin sahibi”dir. Zira Koçak, Yunan Başkumandanı Nikolaos
Trikupis’i esir eden kıtalardan birinin Başçavuşudur ve esir düşman
generalini GaziMustafa Kemal’in Başkumandanlık Karargâhına götürenler
arasındadır.[1] Mehmet Fahrettin Koçak Hicrî 1315’de Bolvadin’de doğmuş,
1978 yılında 79 yaşında vefat etmiştir.
Yüzey şekilleri ve iklim
Bolvadin'in
arazileri genellikle ovadır. İlçenin yüzölçümünün ortalama %40'ı
tarımsal saha olup büyük bir kısmında tahıl üretilmekte, ikinci sırayı
meyvelik, bağ ve bahçe sahaları almaktadır. İlçenin dağlarında sarı
meşe, ardıç ve çam ormanları vardır.
Bolvadin
iklim bakımından İç Anadolu Bölgesi ile Ege Bölgesi arasında yer
aldığından, zaman zaman karasal, zaman zaman ılıman hava kütlelerinin
tesiri altında kalmaktadır. Genel olarak yazları kurak ve sıcak, kışları
soğuk ve kar yağışlı geçmektedir.
Bolvadin
yeraltı suları bakımından zengin bir kuşakta yer almasına rağmen
akarsular bakımından fakirdir. Bölgedeki tek akarsu Ahır Dağlarından
doğup, Bolvadin'in güneyinden geçerekEber Gölü'ne dökülen Akarçay'dır.
Üzerinde Altıgöz, Develi, Kırkgöz ile Sırt köprüsü gibi köprüler vardır.
Eber
Gölü, Bolvadin'in güneydoğusunda bulunur. Bolvadin, Çay ve Sultandağı
ilçelerine kıyısı vardır. Denizden yüksekliği 967 metre ve yüzölçümü 125
km² dir. Akarçay ve Sultandağlarından gelen sel suları ile beslenmekte
olup, gölde yetişen kamış, hasırotu ile gölde bulunana sazan ve turna
balıkları göl çevresinde bulunan köylüler için geçim kaynağı
sağlamaktadır.
Ekonomi
Bolvadin'de
ekonomik hayat tarım, hayvancılık, ticaret ve sanayiye bağlıdır. Halkın
geçim kaynağındaki ana unsur tarım ve hayvancılıktır. Buğday, arpa,
mısır, nohut, fasulye, yeşil mercimek, şekerpancarı, haşhaş, ayçiçeği
yetiştirilmekte; elma, armut, kayısı, vişne, kiraz gibi meyveler de
üretilmektedir. Hayvancılıkta özellikle küçük baş hayvan yetiştiriciliği
yaygındır.
Bolvadin,
il ve ilçelere sanayi mamulleri pazarlamaktadır. Bunlar emaye ürünleri,
işlenmiş kereste, teneke, demir doğrama, kaymak, sucuk, yumurtadır.
Bolvadin
denince kaymak üzerinde durmak gerekir. Asıl kaymak Bolvadinli dilinde
"camız" denen manda sütünden başkasından yapılmaz. Ancak son senelerde
camız nüfusunda bir azalma olduğu söylenmektedir. Camız sütünün kendine
has kıvamı, kokusu, yağ oranı ile kaymağın ham maddesi olarak önemli bir
yeri vardır.
Burada
bir noktayı da belirtmekte fayda var, son zamanlarda Afyon otogarındaki
satıcılardan kaymak istendiğinde "kaymak" diye verdiklerinin içinde süt
bulunan şekerden başka bir şey olmadığını bilmek ve aldanmamak gerekir.
Asıl Bolvadin kaymağı, halis sütün şeker gibi hiçbir katkı maddesi
katılmamış halinin özel metodlarla yoğunlaştırılması olduğunu ve mutlaka
Bolvadin kaymağının aranması gerektiğinin altını çizmek gerekir.
Ekonomik göçler
Gurbetçilik
Kasaba
ve köyler de dahil nüfusun büyük bölümü, Belçika başta olmak üzere
Hollanda, Fransanin lyon,saint-ettiene-paris, Almanyanin
hamburg,köln,frankfurt,aachen,mönchengladbach,ve İsviçre'Zürih ,Bern,
Basel de, Belçika'nın Gent, Anvers, Hamme, Brüksel(Genk) ; Hollanda'nın
Amsterdam, Rotterdam, Almello ; Fransa Saint-Étienne Amerika birleşik
devletleri (New Jersey) şehirlerinde yaşamaktadır.
Turizm
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder